Het politieke jaar in Polen staat in het teken van de presidentsverkiezingen die op 10 mei ingepland zijn. Verschillende kandidaten pleiten op dit moment voor de uitstel van de verkiezingen niet alleen omdat ze hun campagne niet kunnen voeren, maar ook omdat het de gezondheid van de burgers in gevaar zou kunnen brengen. Dit heeft te maken met het speciale verbod op bijeenkomsten boven de 50 personen vanwege de verspreiding van het coronavirus. Er is echter één kandidaat die erin slaagt om zijn campagne tot stand te brengen.

Het gaat om de huidige president Andrzej Duda die onlangs 2 miljard PLN aan de nationale TV heeft geschonken. Uiteraard van het geld van de belastingbetalers. Alleen in februari kreeg jij meer dan 16 uur zendtijd op de Poolse nationale TV. Hij kan als staatshoofd en tegelijkertijd als presidentskandidaat onder het mom van corona-bezoek zijn verkiezingscampagne voeren. Zonder enkel debat te hoeven houden met de andere kandidaten haalt hij op dit moment voordeel op een oneerlijke manier. In het openbaar verschijnt hij in zijn informele kleding om zo geen argwaan op te wekken dat hij in feite zijn eigen campagne aan het voeren is.

Aan de ene kant zegt de Poolse regering ‘blijf thuis’ en aan de andere kant ‘ga stemmen’. Zelfs als de verspreiding van het coronavirus tot 10 mei onder controle is, betekent het houden van de verkiezingen rond deze tijd dat burgers blootgesteld worden aan grote ‘bijeenkomsten’ bij de stembureaus, wat tot het uitbreken van de tweede golf van de epidemie zou kunnen leiden.

Wat kunnen de oppositiekandidaten doen?

  1. Zij hebben voorlopig alleen internet tot hun beschikking. Op youtube kanalen kun je hun filmpjes bekijken. Een van de kandidaten besloot om een interview aan een Duitse krant te geven.
  2. De president kan een noodtoestand invoeren. Volgens de Poolse grondwet mogen geen verkiezingen tijdens de noodtoestand plaatsvinden. Dit zou betekenen dat de verkiezingen naar een latere datum opgeschoven moeten worden. Deze optie zal de Poolse president niet nemen want het coronavirus is op dit moment geen obstakel, maar een bondgenoot in zijn campagne.
  3. Er is nog altijd een andere optie en dat is namelijk terugtrekking van alle kandidaten. Dat zou in feite betekenen dat Andrzej Duda dan alleen op het ‘slagveld’ blijft. In het geval dat de huidige president geen tegenstanders meer heeft, kunnen er geen verkiezingen worden gehouden. Volgens de Poolse kieswet (artikel 293) kunnen er geen verkiezingen plaats vinden als er maar één kandidaat overblijft. De presidentsverkiezingen moeten dan opnieuw worden aangekondigd. Het vertrouwen tussen de verschillende kandidaten staat in de weg om zo een rigide beslissing te kunnen maken.

De mensen moeten gaan stemmen en de kiescommissie moet stemmen gaan tellen

Momenteel zitten er meer dan 22.000 Poolse burgers in een verplichte quarantaine. Alles wijst erop dat dit aantal voorlopig zal toenemen. Degenen die in contact zijn geweest met de geïnfecteerden, d.w.z. familieleden, collega’s of vrienden, zullen tevens voor een periode van twee weken geïsoleerd moeten worden. Zij moeten dus het verbod overtreden om te kunnen stemmen. Daarbij komen ook nog mensen die zich, volgens de aanbevelingen van het Ministerie van Volksgezondheid, in een vrijwillige quarantaine bevinden om zichzelf en anderen tegen het coronavirus te beschermen. Dit betreft oudere of zieke mensen.

Het stemmen is één ding, maar er moet ook iemand zijn om deze stemmen te tellen. Dit is de taak van de leden van de kiescommissies. Elke commissie bestaat uit 7 tot 13 personen en werken op afstand is in dit geval niet mogelijk. De commissieleden zullen de hele dag in nauw contact met elkaar zijn. Bovendien komen ze in contact met tientallen, honderden en misschien zelfs duizenden kiezers die naar het stembureau komen. En hoe moeten de verkiezingen in het buitenland uitgevoerd worden? In Nederland bijvoorbeeld? Het ziet er naar uit dat de maatregelen in Nederland alleen nog maar aangescherpt worden of in ieder geval tot eind mei in kracht blijven.

Dus wat hebben ze bedacht?

Vannacht werd een wijziging in de kieswet doorgevoerd die de presidentsverkiezingen in mei mogelijk maakt. De burgers in quarantaine hoeven niet eens het huis uit om te stemmen.

Om goed te begrijpen wat er vannacht (van 27 naar 28 maart) is gebeurd, moeten we terug gaan naar de gebeurtenissen van donderdag. De regerende partij drong aan op een wijziging in het Reglement van Orde van de Tweede Kamer (Sejm) die het stemmen door de parlementariërs op afstand mogelijk zou maken. Strategisch gezien was dit belangrijk voor PiS omdat de regeringspartij momenteel geen gekwalificeerde meerderheid in de Tweede Kamer heeft (sommige parlementsleden zijn ziek en sommige in quarantaine). Burger Coalitie en Confederatie Vrijheid en Onafhankelijkheid protesteerden tegen deze wijziging van het reglement. Links en Poolse Volkspartij steunden de motie. Bovendien diende Burger Coalitie een verzoek in dat tijdens de zittingen, uitgevoerd met behulp van elektronische middelen, de Poolse grondwet, de kieswet en de wet inzake de noodtoestand niet gewijzigd mogen worden. Deze motie werd verworpen.

Op vrijdag (27 maart) behandelde de Tweede Kamer een wetsvoorstel inzake het anticrisis beleid. Aan deze zitting participeerde de meerderheid van de afgevaardigden op afstand. De bijeenkomst duurde tot in de nacht toen de Tweede Kamerfractie van de regerende partij op zaterdagnacht (om 02.00 om precies te zijn) een wijziging in de huidige kieswet indiende. Volgens dit amendement mogen de mensen ouder dan 60 jaar en mensen in de verplichte quarantaine schriftelijk stemmen. Deze wetswijziging is louter bedoeld om de presidentsverkiezingen in mei 2020 mogelijk te maken. Om 04.00 uur werd het amendement in het wetsvoorstel aangenomen. Vervolgens om 06.00 uur het gehele wetsvoorstel.

Als gevolg hiervan is de wet, die bedoeld was om de ondernemers in de moeilijke tijden te helpen, d.w.z. het anticrisis beleid, veranderd in een aanpassing van de verkiezingsregeling. Er zijn ernstige twijfels omtrent dit amendement.

Ten eerste …

Volgens de uitspraak van het Grondwettelijke Hof in Polen mogen geen wijzigingen in de kieswet doorgevoerd worden minder dan zes maanden voor de geplande verkiezingen. Deze specifieke regel werd geschonden. Het Grondwettelijke Hof heeft expliciet benadrukt dat wijzigingen minder dan een half jaar voor de verkiezingen alleen zijn toegestaan ​​als ze geen invloed zouden hebben op de uitslag. Dit is echter een merkwaardige uitspraak want hoe kun je dit weten of meten. Maar in dit specifieke geval is het ’s nachts aangenomen amendement cruciaal omdat het de verkiezingen überhaupt mogelijk maakt. Bovendien kan het, volgens de linke en rechts media, worden vastgesteld dat de verandering in de kieswet bedoeld is voor de burgers die statistisch gezien de huidige president zullen gaan steunen.

Ten tweede …

Deze beslissing is in een rap tempo aangenomen wat grote twijfels, bezorgdheid en afschuw ontwaakt. Overeenkomstig artikel 89, lid 2 van het Reglement van Orde van de Tweede Kamer mag de eerste lezing van de voorgestelde wijzigingen of van het wetsvoorstel niet eerder plaatsvinden dan de veertiende dag nadat alle leden van de Tweede Kamer het project hebben ontvangen en kennis met het project hebben genomen.

Ten derde …

Dit amendement helpt de Poolse ondernemers op geen enkele manier om de gevolgen van de crisis veroorzaakt door het coronavirus te overbruggen.

Ten vierde …

Volgens de aangenomen wijziging mogen de personen die onder de verplichte quarantaine vallen, schriftelijk stemmen, mits zij dit minstens vijf dagen vóór de verkiezingen aangeven. Maar hoe zit het met personen die minder dan vijf dagen voor de verkiezingen in de quarantaine moeten? Zij kunnen dus niet stemmen omdat zij dit tijdig niet kunnen aangeven.

Ten vijfde …

Hoe zit het met stemmers die in het buitenland wonen, waar op dit moment verschillende maatregelen gelden i.v.m. de verspreiding van het coronavirus? Bijvoorbeeld verbod op bijeenkomsten dat in Nederland nog steeds geldt. En het ziet er naar uit dat het tot eind mei van kracht blijft.

Ten zesde …

In de Eerste Kamer (Senat) heeft de oppositie momenteel de meerderheid, wat in feite betekent dat het wetsvoorstel inzake het anticrisis beleid in zijn geheel verworpen wordt (vanwege één amendement). De Poolse ondernemers zullen op financiële hulp moeten wachten.

Tot slot …

Afgelopen vrijdag is het heel duidelijk gebleken dat het wetsvoorstel eigenlijk bedoeld was niet om de ondernemers te helpen maar om de macht van de machthebbers te versterken.